Nguyễn Huệ

Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)

(1753-1792)

Anh hùng dân tộc, tục danh Thơm, còn có tên Quang Bình, sinh năm 1753 tại Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, mất năm 1792. Thuở nhỏ gia đình ông bị đưa vào ấp Tây Sơn Thượng (Bình Định ). Thông minh, chăm học, ông được thầy yêu mến dạy cho cả văn lẫn võ. Bấy giờ Trịnh Nguyễn phân tranh, nhân dân đói khổ ở Đàng Trong lẫn Đàng Ngoài

Năm 1771, anh em ông (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ) lập đồn trại, chiêu mộ nghĩa quân chống chúa Nguyễn, được gọi là quân Tây Sơn. Năm 1773, Tây Sơn đánh chiếm Quy Nhơn, năm 1775 chiếm Gia Định, Nguyễn A_nh phải chạy trốn ra Phú Quốc. Nhưng lúc đó chúa Trịnh lại chiếm Phú Xuân. Năm 1784, Nguyễn ánh đem quân xiêm về chiếm Sa Đéc. Nguyễn Huệ đem quân vào đánh trận Rạch Gầm - Xoài Mút (18-01-1785) tiêu diệt 20.000 quân Xiêm. Năm 1786, ông làm Tiết chế cùng Vũ Văn Nhậm ra đánh Thuận Hóa tiêu diệt cánh quân phía Nam của Chúa Trịnh, sau đó tiến ra bình định đất Bắc, diệt hết họ Trịnh

Sau khi chiếm Thăng Long, ông trao ngai vàng lại cho nhà Lê, rút quân về Nam. Vua Lê Hiến Tông gả công chúa Ngọc Hân cho ông và phong ông làm Nguyên súy Uy Quốc Công. Năm 1778, Nguyễn Nhạc tự xưng vua, và phong ông làm Phụ chánh Bắc Bình Vương. Năm 1788, Lê Chiêu Thống dẫn quân Thanh về cướp nước. Ông tự xưng hoàng đế, lấy niên hiệu Quang Trung rồi đem quân ra Bắc dẹp xâm lăng. Quân lính được ăn Tết trước rồi thẳng đường ra Thăng Long; chỉ trong mấy ngày, với chiến dịch Ngọc Hồi - Đống Đa, tiêu diệt 29 vạn quân Thanh

Sau đó hai nước nghị hòa, vua Thanh phong cho ông làm An Nam quốc Vương. Triều đại của ông có nhiều cải cách và canh tân đất nước. Tiếc là ông đột ngột mất sớm vào năm 1792, miếu hiệu Thái Võ Hoàng