|
Từ điển Hán Việt
施
Bộ 70 方 phương [5, 9] U+65BD
施 thi, thí, dị, thỉ
shi1, shi3, yi2, yi4- (Động) Thực hành. ◎Như: vô kế khả thi 無計可施 không còn cách nào nữa (mà đem ra thi hành).
- (Động) Làm, thêm vào. ◎Như: thi áp 施壓 tăng thêm áp lực, bạc thi chi phấn 薄施脂粉 bôi thêm lớp phấn sáp mỏng. ◇Luận Ngữ 論語: Kỉ sở bất dục, vật thi ư nhân 己所不欲, 勿施於人 (Nhan Uyên 顏淵) Cái gì mà mình không muốn thì đừng làm cho người khác.
- (Động) Bày, đặt, dựng, thiết trí. ◎Như: lập pháp thi độ 立法施度 đặt ra luật pháo chế độ. ◇Từ Hoằng Tổ 徐弘祖: Thủy phân lưỡng phái lai, nhất đông nam, nhất tây bắc, câu thành huyền lưu, kiều bất phục năng thi 水分兩派來, 一東南, 一西北, 俱成懸流, 橋不復能施 (Từ hà khách du kí 徐霞客遊記) Sông chia làm hai nhánh, một nhánh hướng đông nam, một nhánh hướng tây bắc, đều thành dòng cheo leo, cầu không dựng lại được.
- (Động) Kể công, khoe công. ◇Luận Ngữ 論語: Nhan Uyên viết: Nguyện vô phạt thiện, vô thi lao 顏淵曰: 願無伐善, 無施勞 (Công Dã Tràng 公冶長) Nhan Uyên thưa: Con không muốn khoe điều hay, kể công lao.
- (Động) Bêu xác. ◇Quốc ngữ 國語: Tần nhân sát Kí Nhuế nhi thi chi 秦人殺冀芮而施之 (Tấn ngữ 晉語) Người nước Tần giết Kí Nhuế rồi đem bêu xác ông ta.
- (Danh) Ân huệ, ân trạch. ◎Như: thụ thi thận vật vong 受施慎勿忘 mang ơn thì ghi nhớ không quên.
- (Danh) Họ Thi.
- Một âm là thí. (Động) Giúp, cấp cho, ban cho. ◎Như: bác thí 博施 rộng giúp mọi người, thí dữ 施與 cho giúp. ◇Luận Ngữ 論語: Như hữu bác thí ư dân nhi năng tể chúng, hà như? 如有博施於民而能濟眾, 何如 (Ung dã 雍也) Nếu có người ban ân huệ rộng rãi cho dân và cứu giúp mọi người, thì người ấy như thế nào?
- Lại một âm là dị. (Động) Kéo dài, làm cho lâu dài.
- (Động) Di động, biến hóa.
- Lại một âm nữa là thỉ. (Phó) Đi ngoẹo, đi tắt, đi nghiêng.
- (Động) Bỏ. ◇Luận Ngữ 論語: Quân tử bất thỉ kì thân 君子不施其親 (Vi Tử 衛子) Người quân tử không bỏ thân thích của mình.
|
博施濟眾 bác thi tể chúng
實施 thật thi
布施 bố thí
恩施 ân thi
賑施 chẩn thí
|
|
|
|
